Κρίση, ταξική πάλη και "αριστερή ενότητα"

Αντιγράφουμε σήμερα ένα κομμάτι παλαιότερου κειμένου συντρόφων. Παρότι συντάχθηκε τον Απρίλιο του 2011, θεωρούμε πως ξεκαθαρίζει μεγάλο μέρος της προβληματικής που εγείρεται μπροστά στην φημολογούμενη ή επικείμενη εκλογική αναμέτρηση. Περιγράφει το πλαίσιο γύρω από το οποίο, είμαστε σήμερα αναγκασμένοι να πράξουμε, και θέτει τα αδιέξοδα όρια της διαμαρτυρίας και του κοινοβουλευτισμού στη νέα εποχή. 

avanti_maestro

...

Οι εργαζόμενοι και τα καταπιεζόμενα στρώματα βρίσκονται με φτωχά και κατακερματισμένα όπλα αντιμέτωποι με τις καλά οργανωμένες δυνάμεις του κεφαλαίου που έχουν τον απόλυτο έλεγχο της άναρχης καπιταλιστικής παραγωγής. Αποτέλεσμα: η διάλυση του νομοθετικού πλαισίου που χαρακτήριζε τις εργασιακές σχέσεις, η επιχειρηματική παιδεία και υγεία, η ραγδαία αύξηση της ανεργίας, οι χιλιάδες απολύσεις, η μαύρη εργασία, η περιθωριοποίηση εκατομμυρίων ανθρώπων, η απαξίωση, τελικά, της "αξίας" της ζωντανής εργασίας.

Σκοπός: η μεγιστοποίηση της οικονομικής αποδοτικότητας για το κεφάλαιο, τόσο πανευρωπαϊκά, όσο και εγχώρια, για να μπορέσει με άλλους όρους να ανταγωνιστεί τόσο το αμερικάνικο όσο και το κινέζικο μοντέλο καπιταλιστικής ανάπτυξης, που έτσι κι αλλιώς βασίζεται στην πάμφθηνη μισθωτή εργασία.

Υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όσον αφορά τις κοινωνικές αλλαγές που επιχειρούνται από όλες τις δυνάμεις του κεφαλαίου.

Πρώτο, σηματοδοτούνται από μια ομολογία ενοχής από το ίδιο το σύστημα, ότι δεν μπορεί, πόσο μάλλον δε θέλει, να εγγυηθεί έστω την ανθρώπινη επιβίωση, καταργώντας αυτό που με μαρξιστικούς όρους λέμε ζωντανή εργασία.

Δεύτερο, ξεκαθαρίζεται, με τον πιο σαφή τρόπο, ο ρόλος του ίδιου του κράτους. Λήγει δηλαδή, μια και για πάντα, το αστικό ιδεολόγημα που θέλει το κράτος να είναι έκφραση της κοινωνίας, ένας ταξικά ουδέτερος μηχανισμός όπου απλά αποτυπώνεται ο συσχετισμός δύναμης. Το κράτος απεκδύεται όλον αυτόν τον μανδύα της δημοκρατίας, της δυνατότητας ελέγχου της κοινωνικής δομής και δηλώνει ξεκάθαρα με τρόπο μη αναστρέψιμο, ότι ο ταξικός ρόλος του είναι να επιβάλλει τη θέληση του κεφαλαίου σε όσους στέκονται απέναντι του. Επιπλέον, καταρρέει το ιδεολόγημα ότι το κράτος αποτελεί τη διαιτησία στην ταξική πάλη, το διαμεσολαβητή μεταξύ εργατικής τάξης και κεφαλαίου.

Τρίτο, πετάει στα σκουπίδια όλη τη μυθολογία περί ατομικής ευκαιρίας. Ουσιαστικά, αναιρείται η θεωρία περί ατομικής επιλογής, το ότι μπορούμε, δηλαδή, ατομικά να ελιχτούμε μέσα από τον κάματο της εργασίας και της ατομικής προσπάθειας, αν όχι σε μία καλύτερη κοινωνική τάξη, σε μία λιγότερο ανασφαλή ζωή.

Τέταρτο, το ίδιο το κοινωνικό επίδικο της κοινωνικής τάξης και ομαλότητας τίθεται πια σε, ποσοτικά και ποιοτικά, άλλο επίπεδο. Η παρουσία της καταστολής σε κάθε πλευρά της ζωής παίρνει τέτοια χαρακτηριστικά, που μετατρέπει για παράδειγμα την αστυνομία σε στρατό καταστολής διαδηλώσεων, τον συνδικαλισμό σε τρομοκρατική πράξη. Είναι η ίδια λογική που βαφτίζει νόμιμο συνδικαλισμό ό,τι κινείται σε αστική-εργοδοτική διαχειριστική κατεύθυνση. Πέμπτον, η ποινικοποίηση κάθε ιδέας που αμφισβητεί τα όρια του συστήματος, φέρνει ένα βίαιο τέλος στη εποχή των αστικών δικαιωμάτων.

Στον χορό των εξελίξεων χορεύει, λοιπόν, η αστική δημοκρατία που εμείς εδώ γνωρίζουμε. Το αστικό μπλοκ εξουσίας, δίνει τον τόνο των αλλαγών και το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα τρέχει ασθμαίνοντας να χωρέσει στη νέα πολιτική πραγματικότητα. Από την παραδοσιακή δεξιά και ακροδεξιά (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ) ο μονόδρομος της κεφαλαιοκρατικής επικράτησης μέχρι τέλους αποτελεί το επίσημο κρατικό δόγμα. Ενώ στην επίσημη και "ανεπίσημη" Αριστερά (ΣΥΝ, ΚΚΕ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ) μέσα από διαφορετικούς δρόμους κυριαρχεί η φωνή της σοσιαλδημοκρατίας, που απαιτεί την επιστροφή σ' ένα μοντέλο καπιταλιστικής ανάπτυξης ακόμα και αν αυτό «διανθίζεται» είτε με λαϊκή οικονομία, είτε με εθνικοποίηση των τραπεζών, είτε με κρατικό έλεγχο, είτε με κρατικό και εργατικό έλεγχο. Κοινή συνισταμένη και κοινός πολιτικός τους στόχος για την περίοδο παρά τις φαινομενικά αντιπαραθετικές διακηρύξεις είναι η εύρεση μιας «κεντρικής πολιτικής λύσης» ενάντια στην κρίση που θα δώσει το αστικό τελικά κράτος υπό την «πίεση» του εργατικού κινήματος. Πρόκειται για μία κοινή πολιτική αντίληψη που φιλοδοξεί –μάταια βέβαια- να ξαναμοιράσει τον πλούτο χωρίς να προσπαθεί να τσακίσει την υπάρχουσα αστική εξουσία, χωρίς να προσπαθεί να φτιάξει δομές εργατικής εξουσίας που θα καθορίσουν όχι μόνο τον τρόπο της μοιρασιάς αλλά και την ποιότητα του παραγόμενου πλούτου. Πιο συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τις πολιτικές επιλογές και τα έμπρακτα βήματα των τελευταίων χρόνων, στο χώρο της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς έχουν μετατραπεί σε κυρίαρχο δόγμα η δορυφοριοποίηση γύρω από κομμάτια του αστικού συστήματος, όπως είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, ο "αγώνας" για κοινοβουλευτική αναγνώριση και η πάλη για «αριστερή ενότητα». Αυτή η πολιτική γραμμή και πρακτική έχει γεννήσει το μόρφωμα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, της συνεργασίας οικονομολόγων, το αριστερό βήμα διαλόγου και την επιτροπή λογιστικού ελέγχου του δημοσίου χρέους (!). Πρόκειται για μία –από τα παλιά- πολιτική πρακτική που από τη μία επιμένει σε μια αόριστη επαναστατική επίκληση και από την άλλη στοχεύει -με όλες της τις προεκτάσεις- σε ένα νέο "κοινωνικό συμβόλαιο".

Όπως αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, το σύνολο σχεδόν των πολιτικών δυνάμεων καταλήγει να υποτάσσεται στην ιδεολογική κυριαρχία του κεφαλαίου, την οποία έχει διαρκώς ανάγκη η αστική τάξη για να προωθήσει τον βαθύτατα αντιδραστικό χαρακτήρα της επίθεσης. Διαμορφώνεται σήμερα ένα ενιαίο αστικό μπλοκ εξουσίας στο οποίο παρατάσσονται η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση, το κεφάλαιο, οι κρατικοί θεσμοί, τα ΜΜΕ, οι κατασταλτικοί μηχανισμοί, η εκκλησία, η δικαιοσύνη, οι υπερεθνικοί οργανισμοί και ολοκληρώσεις, το υποταγμένο συνδικαλιστικό κίνημα κλπ. Χωρίς την οικοδόμηση ενός τέτοιου ασφυκτικού μπλοκ, που λειτουργεί “παραλυτικά” για τις εργατικές αντιδράσεις, θα ήταν δύσκολη η προώθηση της αντιδραστικής επίθεσης.

Με την έννοια αστικό μπλοκ ή συνασπισμό εξουσίας δεν εννοούμε απλά τις παραδοσιακά δεξιές δυνάμεις της πολιτικής ζωής της χώρας, ούτε βεβαίως μόνο κόμματα ή παρατάξεις. Με αυτό το κριτήριο ο αστικός συνασπισμός εξουσίας προσπαθεί να διευρυνθεί και στο αριστερό του άκρο. Εκεί βρίσκουν θέση και μια σειρά από κόμματα και οργανώσεις της αριστεράς οι οποίες ηγεμονεύονται από τη μικροαστική πτέρυγα του κεφαλαίου(και όχι από την σκοπιά των οπαδών και φίλων που ενδεχομένως ενσωματώνουν).

Για εμάς η συμβολή μιας σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας στο εργατικό κίνημα δεν θα είναι μόνο αποπροσανατολιστική αλλά και επικίνδυνη. Για όσους ποντάρουν σε μια επανίδρυση του κράτους, από την αστική πλευρά, από την πλευρά των επιλογών της σοσιαλδημοκρατίας του παρελθόντος (κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός, κοινωνικό κράτος κτλ), υπενθυμίζουμε πως αυτή η επιλογή είναι ήδη νεκρή. Για όλους τους υπόλοιπους να πούμε μονάχα, πως ακόμη κι αν η προσπάθεια επιστροφής μιας λαϊκής σοσιαλδημοκρατίας επιτύχει, τότε θα είναι ολέθριο για τις επαναστατικές και εργατικές δυνάμεις να μην βρίσκονται απέναντι και ενάντια της. Η στρεβλή μετάφραση που προκρίνεται, δηλώνει πως το υποκείμενο που θα πάρει την εξουσία για να νικήσουν οι εργατικοί αγώνες και να υλοποιηθούν οι εργατικές επιδιώξεις είναι το «κόμμα της εργατικής τάξης» , όχι ως κόμμα των συνδικάτων, των σωματείων, των σοβιέτ, της ομοσπονδίας δηλαδή των εργατών, αλλά η πολιτική έκφραση μιας οργανωμένης «πρωτοπορίας» που υποτάσσει τα εργατικά συμφέροντα στις μικροαστικές επιδιώξεις. Αυτό, πιθανώς φαίνεται σαν καρικατούρα όταν αναφερόμαστε στην ελληνική εξωκοινοβουλευτική αριστερά, αλλά μπορεί επίσης να αναφέρεται και σε μια ιστορική τομή όπως τα σύγχρονα «σοσιαλδημοκρατικά» καθεστώτα τύπου λατινικής Αμερικής.

Αρκετοί συνεχίζουν να επιμένουν σε μια «θεαματική» εμφάνιση στην πίστα του «κεντρικού πολιτικού σκηνικού», όπως ονομάζουν το αστικό πολιτικό παιχνίδι, παρ' όλη την αυξανόμενη απαξίωση που δείχνει προς αυτό η πλειοψηφία των εργαζομένων. Υποτάσσονται στην έννοια της αστικής πολιτικής διαμεσολάβησης. Στο «καθήκον» των οργανωμένων πολιτικών δυνάμεων να «ενοποιήσουν ανώτερα» και να «εκφράσουν συνολικά» τις διάσπαρτες κοινωνικές αντιστάσεις. Αλλά πού; Σπανίως στα κινήματα και τους ίδιους τους εργατικούς αγώνες. Πάντα στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό. Σε αυτό που στήνεται γύρω από την κάλπη. Εγκλωβίζονται στο ότι μόνο σε κεντρικό επίπεδο και μόνο ένας επίσημος πολιτικός φορέας μπορεί να αναδείξει το συνολικό ζήτημα της εξουσίας. Λες και είναι ένα ερώτημα που θα λυθεί κεντρικά και σταδιακά. Λες και δεν αναβλύζει κυρίως μέσα από κάθε εργατική μάχη ειδικά τον καιρό της κρίσης και μπορεί και πρέπει να απαντηθεί και να εμφανιστεί πρώτα εκεί. Τρέφουν ακόμη αυταπάτες πως τα εκλογικά ποσοστά μπορούν να διαμορφώσουν τη πολιτική του κεφαλαίου.Ξεκαθαρίζουμε πως για μας «κεντρικό» και ουσιαστικό πεδίο παρέμβασης δεν είναι ούτε τα πάνελ των ΜΜΕ, ούτε η συμμετοχή στην δημοκρατική επίφαση των εκλογών της κοινοβουλευτικής δικτατορίας των επιχειρήσεων και της αγοράς. Για μας κεντρική και ουσιαστική παρέμβαση είναι το πεδίο των ταξικών αγώνων, στο εργατικό και νεολαιίστικο κίνημα.

Επειδή, ακριβώς, ο καπιταλισμός έχει αφήσει πια στην άκρη όλα τα άλλοθι και τις δικαιολογίες, και είναι η αντικαπιταλιστική αριστερά που πρέπει να το εγείρει, ότι ή θα πάμε με τον μονόδρομο της χωρίς έλεος κοινωνικής βαρβαρότητας, ή θα την ανατρέψουμε. Τρίτος δρόμος δεν υπάρχει ούτε αυτή τη φορά. Δεν υπάρχει τρόπος να επιστρέψουμε σε κάποιου τύπου κοινωνικό συμβόλαιο, σε κάποια άλλη κοινωνική πραγματικότητα. Δεν υπάρχει κάποια διέξοδος για αυτό που φαντασιώνεται η επίσημη αριστερά, ότι μπορούμε να γυρίσουμε σε μια αριστερού ή άλλου τύπου φιλολαϊκή διακυβέρνηση που να μπορεί να διαχειρισθεί με καλύτερο τρόπο αυτή την πραγματικότητα. Δεν υπάρχει τρόπος να επιστρέψουμε σε μια άλλου τύπου διαπραγμάτευση. Αυτός ο πόλεμος είναι τόσο ολοκληρωτικός που δεν αφήνει κανένα περιθώριο διαπραγμάτευσης ή διαλόγου.

Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι βρισκόμαστε μπροστά στο τέλος της ιστορίας; Μπορεί να σημαίνει ότι ο ταξικός αγώνας εξάντλησε τα όρια διεξαγωγής του; Κι όμως, η καμπή στην οποία βρισκόμαστε πρέπει να δείχνει σε όλες τις εν δυνάμει επαναστατικές δυνάμεις ακριβώς το αντίθετο. Πρέπει να δείχνει ότι αυτή η επίθεση εντείνεται τώρα, γιατί τώρα υπάρχει αυτή η τεράστια οπισθοχώρηση των εργατικών και ταξικών δυνάμεων. Ας αναλογιστούμε το πώς η ιστορία γεννιέται: η ιστορία είναι το αποτέλεσμα της ταξικής αντιπαράθεσης. Όταν το ένα σκέλος αυτής της αντιπαράθεσης –στην προκειμένη περίπτωση το εργατικό κίνημα σε Ελλάδα και Ευρώπη- ενσωματώνεται μέσω αριστερών και δεξιών οδών εντός του συστήματος, δεν υπάρχει εργατικός αντίπαλος απέναντι στο κεφάλαιο, τότε η πλάστιγγα της ταξικής πάλης γέρνει αναπόφευκτα υπέρ του κεφαλαίου. Όλα τα σχέδια που είχαν καταγραφεί τα προηγούμενα είκοσι χρόνια για το κεφάλαιο, όχι μόνο επιβεβαιώνονται, αλλά ξεπερνιούνται με τρόπο που θα έλεγε κανείς γλαφυρά, ότι δε θα μπορούσε να συλλάβει ανθρώπινος νους. Τέτοια παραδείγματα είναι π.χ. η θεσμοθέτηση ιδιωτικής δικαιοσύνης ή η ποινικοποίηση του συνδικαλισμού.

Στον αντίποδα της επίθεσης και της οπισθοχώρησης του εργατικού κινήματος, όπως αυτή διαγράφεται τουλάχιστον την τελευταία εικοσαετία, εμφανίζεται, ισχυριζόμαστε, πάνω σε αυτήν την ιστορική καμπή μια φοβερή δυνατότητα: το μη αναστρέψιμο βάθεμα της κρίσης και η οριστική ανατροπή της καπιταλιστικής ανάπτυξης.

...

ολόκληρο το κείμενο εδώ